રવિવાર, 17 સપ્ટેમ્બર, 2017

એકાંત–તારું, મારું, સહિયારું


‘જરા બિ મિનિટ આમ આવજો ને, એક વાત કહેવાની છે.’
‘હા એક મિનિટ, જરા જોઈ લઉં.’ ચારે બાજુ જોઈને, કોઈ નથીની ખાતરી કરીને બે મિનિટ માટે બે જણ એક વાત કહેવા ભેગાં થયાં, એટલી બે મિનિટમાં તો એમને ફરી ફરીને જોતાં જનારા એમની ફરતે દસ આંટા મારી ગયા! બે ચાર નફ્ફટ તો, બે ઘડી ત્યાં જ ઊભા પણ રહ્યા!

આ તે જમાનાની વાત છે, જ્યારે ઘરનાં જ સભ્યોને નાનું નાનું એકાંત, આમ અલપઝલપ જ મળતું. કોઈને ખાનગી વાત કરવી હોય કે કોઈ વસ્તુની ખાનગીમાં લેવડદેવડ કરવી હોય, બે ઘડી પ્રિય પાત્રનો હાથ પકડવો હોય કે કોઈને ખાનગીમાં ધમકાવી નાંખવું હોય તોય ચોરની જેમ, એવી કિમતી બે ઘડી માટે બધે ફાંફાં મારવા પડતા. એવા કિમતી એકાંતનું ત્યારે બહુ મહત્વ હતું. નાનકડી વાતચીત માટે ત્યારે આંખો, સ્પર્શ ને ઈશારા હતા.

એક જમાનો હતો, જ્યારે લોકોએ લાંબા સમય માટે એકાંત શોધવા દર દર ભટકવું પડતું. પહેલેથી વિચારીને, ઘરનાંને કહીને, બધી વ્યવસ્થા ગોઠવીને અથવા ઘણી વાર તો વગર વિચાર્યે પણ ઘરની બહાર નીકળી જવું પડતુ. તો પછી એવું એકાંત એમને ક્યાં મળતું? નદી–નાળાંને કિનારે બહુ હોંશે હોંશે તંબુ તાણી દેવાતાં. સરોવરપાળે લાંબા ટાંટિયા કરીને લાંબો સમય બેસી રહેવાતું. દરિયાકિનારે રેતીમાં કલાકો સુધી સૂઈ રહેવાય એટલી જગ્યા મળી રહેતી અથવા તો દરિયાની લહેરો પર ઝૂમતાં રહેવાનીય સગવડ થઈ જતી. ઝાડને છાંયે કે ઝાડની ડાળે, ટેકરીની તળેટીએ કે ડુંગરની ટોચે, ગાઢ, ડરામણા જંગલમાં ભયાનક પશુઓની બિહામણી ચીસો વચ્ચે કે હિમાલયના બર્ફીલા પહાડોમાં કે પછી હરદ્વારના એકાદ ઘાટ પર જોઈએ તેટલું એકાંત મળી રહેતું. આ રીતે એકાંત શોધવા ભટકવાનું મુખ્ય કારણ સંયુક્ત કુટુંબો હતાં. એક જ ઘરમાં જ્યારે પચીસ–ત્રીસ માણસો(સ્ત્રીઓ ને બાળકોને પણ માણસમાં જ ગણી લેવાનાં), સવારથી સાંજ કામથી કે કામ વગર પણ સામસામે અથડાયા કરતા હોય, ત્યારે કોઈને કોઈ કારણસર દરેકને જોઈતું એકાંત મળી પણ શકે, એવો વિચાર કરવો પણ ત્યારે તો પાપ જ ગણાતું હશે.(એ હિસાબે પાપનું પલ્લું તો ભારે જ રહેતું હશે!)

એકાંતના એ બધા અનુભવોને આધારે તો કેટલીય ફિલ્મો બની, લોકપ્રિય ગીતો બન્યાં, કવિતાઓ તો રચાઈ જ પણ એકાંત વિશે એકાંતમાં લેખોય લખાયા. આ બધાનાં તારણ રૂપે આપણને જાતજાતનાં એકાંત વિશે જાણવાનું મળ્યું. જેમ તારું આકાશ કે મારું આકાશ એટલે, આકાશના કોઈ ટુકડા પર કોઈની માલિકીનો દાવો નહીં, પણ જેટલું આપણી બે આંખ જોઈ શકે કે આપણી બે આંખમાં સમાઈ શકે તે આપણું આકાશ. કહેવામાં શું જાય? ધરતી પર એવો કોઈ દાવો કરી જુઓ. સામસામી તલવારો તણાઈ જાય. એના કરતાં આપણાં આકાશવાળું સારું ને સેઈફ. તેવું જ એકાંતનું. તારું એકાંત, મારું એકાંત અને આપણું સહિયારું એકાંત. તમે તમારે એકલાં રહો, હું એકલી/એકલો રહું અને આપણે બે સાથે એકલાં રહીએ તે આવા બધા એકાંતનો અર્થ હોવો જોઈએ. હું તમને ન નડું, તમે મને ન નડો અને કોઈ આપણને ન નડે, એ જ આવા બધા એકાંતના અર્થો હશે ને?

એકાંત શબ્દ બહુ અટપટો છે. એકાંતમાં બેસીને માણસ પોતાનો ઉધ્ધાર કરી શકે અથવા પોતાનું અને બીજાનું નખ્ખોદેય વાળી શકે. એ તો એકાંતમાં માણસ કેવા વિચારો કરે એના પર આધાર. ઘણાં લોકો તો, બીજા પાસે પોતાનું એકાંત ભીખમાં માગતાં હોય તેમ કહે, ‘મને મારું એકાંત આપી દો.’ લે ને ભાઈ, તું તારું એકાંત લઈ લે પણ શાંતિથી બેસ ને બીજાને પણ બેસવા દે. ઠર ને ઠરવા દે. જ્યારે ને ત્યારે ‘મારું એકાંત ક્યાં જતું રહ્યું?’ કે ‘મારું એકાંત તમે છીનવી લીધું’ કે પછી, ‘મારા એકાંત પર ફક્ત મારો જ હક છે’, એવું બધું બોલીને ત્રાસ આપો એના કરતાં ચુપચાપ એકાંત શોધીને બેસી જાઓ. કકળાટ નહીં જોઈએ. અહીં કોઈ નવરું નથી તમારા એકાંતમાં ડખો કરવા કે તમારા એકાંતનો ભોગ લેવા. એકાંત એકાંત કરીને જ પોતાના ને બીજાના એકાંતનો ભોગ લઈ લો છો કાયમ. (આવું સાંભળીને એકાંત શોધનારાની કે માગનારાની માનસિક હાલત એકાંતમાં કેવી થતી હશે?)

આમ જોવા જઈએ તો, એકાંતના ફાયદા પણ ઘણા છે. જેને એકાંત જોઈતું હોય, તે એના એકાંતવાસમાં જતું રહે એટલે ઘરમાં બધાંને હાશ થઈ જાય અને ખુશીનું વાતાવરણ રચાઈ જાય. ‘ચાલો હવે આટલા કલાક છુટ્ટી. મનમાં આવે તેમ નાચો, કૂદો ને મજા કરો.’ એકાંત માણનારાનું મહત્વ પણ સમાજમાં અચાનક જ વધી જાય! ‘અમારા એ તો ધ્યાનમાં બેઠા છે.’ ‘અમારા એ હવે સાંજ સુધી રૂમની બહાર નહીં નીકળે. આ એમનો વરસોનો નિયમ છે. આઠ દિવસ સુધી ધ્યાનમાં બેસશે ને રોજિંદા નિત્યક્રમ સિવાય તો ઘરમાં દેખાશે પણ નહીં.’(પરમ શાંતિ) આવું એકાંત પતિને પત્નીના પિયરગમન વખતે મળે છે એવી લોકવાયકા છે. ખેર, એ તો જેને જેવું એકાંત ગમે.

એકાંતના જો મોટામાં મોટા ફાયદા થયા હોય તો, દુનિયાને મળેલી અઢળક કલાકારોની ભેટ. એટલું તો દરેક કલાકાર કબૂલ કરશે કે, એકાંત વગર જે તે કલા એમને સાધ્ય ન જ થાત. મારી જ વાત કરું? જવા દો, મારું એકાંત છીનવાઈ જશે બડાઈ મારવામાં. જો કોઈ ગાયક ઘરમાં બધાંની વચ્ચે બેસીને ગાવા માંડે, તો ઘરનાં એને સહન કરે? નહીં જ વળી. સંગીત ન સમજે તેને તો એ ત્રાસ જ લાગે ને? પોતાના ધ્યેયની પ્રાપ્તિ માટે, પોતાના ચિત્તની એકાગ્રતા માટે, અને લોકોની શાંતિ માટે પણ એકાંતવાસ બહુ જરૂરી છે. એકાંતમાં જે ધ્યાન, ચિંતન કે મનન થઈ શકે તે લોકોની વચ્ચે કે ભીડમાં થઈ શકતું નથી. હા કેટલાક વીરલા હોય છે, જે ભીડમાંય પોતાનું એકાંત શોધી લે છે. એમને તે સમયે એમની આસપાસની દુનિયા, અર્થ વગરની કે ખાલી ખાલી લાગે છે. એ માટે એમણે આકરી તપસ્યા કરી હોય છે. જ્યારે કોઈ બોલતું હોય તોય કંઈ ન સંભળાય કે ખુલ્લી આંખે પણ કંઈ ન દેખાય, ત્યારે સમજી લેવું કે એ વીરલાઓને એમના ધ્યેયની પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ છે. આમાં સાધુ, સંતો, લેખકો ને કવિઓની સંખ્યા વધારે હોય છે. એ લોકો બસમાં, ટ્રેનમાં કે સભામાં બેઠા બેઠા પણ લખી કે વાંચી શકે છે. સંગીતના, નૃત્યના કે રમતગમતના કલાકારોને આમાંથી બાકાત ગણવા.

આજે પરિસ્થિતિ તદ્દન ઊંધી થઈ ગઈ છે. દુનિયા જ સદંતર બદલાઈ ગઈ છે. જેને જુઓ તે પોતાના ધ્યાનમાં, પોતાના એકાંતમાં! કોઈ ખાસ સ્થળ પસંદ કર્યા વગર અને થોડા જ રૂપિયા ખર્ચતાં, દરેકને પોતાને જોઈતું એકાંત મળી ગયું છે એ તો ઠીક, પણ બધાએ પરોપકારાર્થે બીજાઓને પણ એટલી છૂટ આપી દીધી છે, કે તમે તમારું એકાંત માણો, અમે અમારા એકાંતમાં ખુશ. આ એકાંતથી સૌને એટલી ખુશી મળતી થઈ ગઈ છે, કે હવે કોઈને કોઈની પરવા નથી. જેમ અસલ પોતાના ધ્યાનમાં બેસી જનારને બહારની દુનિયા સ્પર્શી શકતી નહીં, કે દુનિયા ઊંધીચત્તી થઈ જાય તેનોય અણસાર આવતો નહીં તેમ જ, આજે પણ દરેક પોતાના ધ્યાનમાં મગન છે, દુનિયા જાય ભાડમાં.


કોઈ ઘરમાં પોતાના ખૂણામાં તો કોઈ ઘરમાં જ બધાંની વચ્ચે એકલું રહી શકે. અરે, હવે તો ઘરમાં જ ટોળે વળીને પણ સૌ પોતપોતાનું એકાંત માણી શકે છે! કોઈ ટ્રેનમાં, કોઈ બસમાં, કોઈ રસ્તે ચાલતાં, કોઈ હવામાં ઊડતાં પણ ને કોઈ નદીમાં તરતાં પણ એકાંત માણી શકે છે. માંદા હોય કે માંદાની સેવા કરતાં હોય, કામ કરતાં હોય કે નવરાં હોય, ભણતાં હોય કે ભણાવતાં હોય, અરે ખાતાં ખવડાવતાં, સમજી લો ને કે દરેક ક્રિયા કરતી વખતે અચાનક જ, એ ક્રિયાથી નાતો તોડીને  પોતાનું સ્થળ છોડ્યા વગર, કોઈ પોતાનાં એકાંતમાં, સાવ અચાનક જ એમ પોતાના ધ્યાનમાં જતું રહે તો? કેવું લાગે? આશ્ચર્ય થાય? આનંદ થાય કે આઘાત લાગે? આટલી બધી ઝડપ! એક ક્રિયાના ધ્યાનમાંથી તરત જ બીજી દુનિયાના ધ્યાનમાં કૂદી પડવાની કે છલાંગ લગાવવાની ક્રિયા જ શું ખરું ધ્યાન છે? ધ્યેયપ્રાપ્તિ છે? એકાંત છે? કોણ જાણે. શું આવી દુનિયા ક્યારેય કોઈએ વિચારેલી? હવે તો, કોઈને દુનિયાની પણ પરવા નથી. પોતાની ખુશી શામાં છે તે દરેકે પોતાના એકાંતના એક માત્ર સાથી પાસે જાણી લીધું છે ને જોઈ લીધું છે. મોબાઈલે દરેકને પોતાને જોઈતું, મનગમતું એકાંત હાથવગું કરી આપ્યું છે. બસ, ફક્ત દર મહિને થોડા જ રૂપિયા ખર્ચીને, ખુશીને ફરી ફરી રિચાર્જ કરાવતાં રહો. આ એકાંત દરેકનું પોતીકું છે, પોતાની પસંદનું છે અને ભલભલા ચમરબંદ પણ એને છીનવી નહીં શકે એટલે મોજ કરો. સૌને અને મને પણ પોતાનું એકાંત મુબારક. 

રવિવાર, 10 સપ્ટેમ્બર, 2017

ગધ્ધામજૂરી


એક શહેરમાં એક ગધેડો અને એક ગધેડી, કાળી મજૂરી કર્યા પછી આરામથી રહેતાં હતાં. એમની મજૂરી કરવાની રીત પરથી માણસજાતમાં તો, ‘ગધ્ધામજૂરી’ શબ્દ અમલમાં આવ્યો હતો. શાબાશી વગરના એમના કામને, વેઠ કે વૈતરું પણ કહેવાતું. કામ કરવામાં કોઈ દિવસ તાપ, ટાઢ કે તડકો ન જોનારાં ગધેડો અને ગધેડી, સવારથી સાંજ સુધી નીચી મુંડીએ કામ કર્યે જતાં. જે મળે તેમાં સંતોષથી રહેતાં, કોઈ દિવસ કોઈ વાતની ફરિયાદ ન કરતાં.

એમને એક નાનકડું બચ્ચું હતું, એ ગધેડાનું બચ્ચું કહેવાતું. શહેરમાં રહેતાં એટલે ગધેડા પરિવારને થયું, કે હવે આપણા બચ્ચાને કંઈ ભણવા–ગણવાનું શીખવીએ, નહીં તો આપણી જેમ એ પણ ગધ્ધાવૈતરું જ કર્યા કરશે અને ડફણાં ખાયા કરશે. બંને તો ઉપડ્યાં નજીકના એક બાળમંદિરમાં. જેમ તેમ કાલાવાલા અને કાકલૂદી કરીને એમનાં લાડકા બચ્ચાને એમણે બાળમંદિરમાં દાખલ કરાવી દીધું. બાળમંદિરમાં જ્યારથી ગધેડાનું બચ્ચું ભણવા કે રમવા આવવા માંડ્યું, ત્યારથી બધાં બાળકોને ગમ્મત પડવા માંડી અને બધાએ રડવાનું બંધ કરી દીધું. પેલા બચ્ચાને પણ બહુ મજા પડી. રોજ રમવાનું ને ગીતો ગાવાના. એનું ગીત તો પાછું બધા કરતાં જુદું, એટલે તો બાળકોમાં ધમાલ મચી જતી. બાળમંદિરમાં તો નાચમનાચી ને કૂદમકૂદી થતી રહેતી. ટીચર પણ એકદમ ખુશ.

લગભગ એકાદ મહિનો ગયો હશે, કે એક વાર રસ્તામાં, એમને એમની જ નાતજાતવાળા બીજા ફેમિલીને મળવાનું થયું. ‘કેમ છો? ક્યાં ચાલ્યાં? શું ચાલે?’ જેવા પ્રશ્નો પછી, બચ્ચાના બાળમંદિરની વાતો ચાલી. બંનેએ તો બહુ ખુશી ખુશી બાળમંદિરની વાતો કરવા માંડી. બચ્ચાને કેટલું બોલતાં ને ગાતાં આવડ્યું અને એને ત્યાં કેટલું ગમે છે, બધાં પણ એનાથી બહુ ખુશ છે એવું પોરસાઈને કહેવા માંડ્યા. બધી વાત સાંભળ્યા પછી, પેલા મિત્રદંપતીએ કહ્યું, ‘ભલે તમે હમણાં બહુ ખુશ થાઓ પણ આજે તો ગુજરાતીના બાળમંદિરની કોઈ કિંમત જ નથી. એના કરતાં એને કિન્ડરગાર્ટનમાં મૂકી દો. ત્યાં પહેલેથી જ બધું ઈંગ્લિશમાં જ બોલે, એટલે આપણા બચ્ચાં બીજા કરતાં જરાય પાછળ ના રહે. અમારાં તો બંને બચ્ચાં ત્યાં જ ભણે છે.’

પેલા લોકોના ગયા બાદ મૂઢ બની ગયેલું ગધા ફેમિલી વિચારમાં પડી ગયું. માળી, વાત તો સાચી. હવે જો બચ્ચાને ભણાવવા જ નીકળ્યાં છીએ, તો સમાજમાં જરા વાહવાહ થાય ને ઊંચું માથું કરીને ફરી શકાય અને મૂળ તો આપણી જેમ આખી જિંદગી ગધ્ધાવૈતરું ના કરે, એટલા ખાતર પણ એને ગુજરાતીમાંથી ઉઠાડીને ઈંગ્લિશમાં ભણવા મૂકી દેવું પડશે.

બીજા દિવસે બહુ માથાકૂટ કરીને, બહુ વચનો આપીને અને આખું વરસ મફતમાં ગધ્ધામજૂરી કરવાની ખાતરી આપીને બચ્ચાને કિન્ડરગાર્ટનમાં દાખલ કરાવી દીધું. બચ્ચાને શું? એણે તો બધે રમવાનું ને શીખવાનું જ હતું. બધાં જેમ કહે કે કરે તેમ કરવાનું. લગભગ એકાદ મહિનો થયો હશે અને ગધાફેમિલીને થયું, કે આપણું બચ્ચું હવે પહેલાં કરતાં અને આપણા કરતાં પણ ઘણું હોશિયાર થઈ ગયું છે. લોકો આગળ નાચી ને ગાઈ પણ શકશે. ખુશીથી એમના કાન ઊંચા થઈ ગયા અને એમણે રાગ વૈશાખી છેડી દીધો. (વૈશાખનંદનનો ખાસ રાગ.) બધાં ખુશ રહેવા માંડ્યાં.

એક દિવસ, એ ગધેડાને રસ્તામાં એક જૂનો મિત્ર મળી ગયો. અરસપરસ પોતપોતાની વાતો કરતાં ખબર પડી, કે એ મિત્રનાં બચ્ચાં તો બાળમંદિરમાં જ ભણે છે ને રમે છે! મિત્રે બહુ સારી રીતે વિગતે સમજાવ્યું, ‘બચ્ચાને ભણાવવાનું તો આપણે છે. એને ગમે તે સ્કૂલમાં મૂકો કે ગમે તે ભાષામાં ભણાવો, એ મહેનત કરશે કે એને સમજણ પડશે તો એ ભણશે. ઈંગ્લિશ ભણવાથી જ એ વધારે હોશિયાર થશે એ ડર મનમાંથી કાઢી નાંખ. દરેક ભાષાની પોતાની ખાસિયત છે. આપણે જે ભાષામાં વાત કરીએ, ખુશ થઈએ, રમીએ કે રડીએ, તે જ ભાષા જો બાળક સહેલાઈથી સમજી શકે અને પોતે પણ આસાનીથી વ્યક્ત થઈ શકે તો બધાથી ઉત્તમ. ઘેર જઈને નિરાંતે વિચારી જોજો.’

ગધેડાએ તો ઘેર જઈને ગધેડીને વાત કરી.
ગધેડી તો રડવા જેવી થઈ ગઈ. ‘હવે? પાછા ગુજરાતી બાળમંદિરમાં? વળી પાછું, કોઈ બીજું મળશે, તો પાછા ઈંગ્લિશમાં મૂકવાનું? પાછા ગુજરાતી ને પાછા ઈંગ્લિશ ને ગુજરાતી, એવી જ રમત રમવાની છે? જવા દો, માંડી વાળો. એના કરતાં બચ્ચાને ભણાવવું જ નથી.’
‘ખરી વાત છે. આપણી સાથે મદદમાં રહેશે, તો આપણી સાથે તો રહેશે. એમ પણ ભણીનેય એણે તો ગધ્ધામજૂરી જ કરવાની છે ને?’
ગધેડાએ યોગ્ય નિર્ણય લઈ લીધો.

રવિવાર, 3 સપ્ટેમ્બર, 2017

ચાઈનીઝ ખમણ ઢોકળાં


ભારતની બૉર્ડર પર ભલે છમકલાં ચાલ્યા કરતાં પણ બૉર્ડરની પેલે પારથી આપણે ત્યાં જે મોંઘેરા મહેમાન આવ્યા છે, તેમની સારી પેઠે ખાતર–બરદાસ્ત કરવી એ આપણી મહામૂલી ફરજ છે. ભારતીય પરંપરા મુજબ મહેમાનને સારામાં સારા ભોજનથી તૃપ્ત કરીને, કોઈક યાદગાર ભેટ આપીને વિદાય કરાય તો મહેમાનને ફરી ફરી આવવાનું મન થાય. મારો પણ હરખ માતો નથી એટલે કેટલીક એવી વાનગીઓ રજુ કરું છું, જે ભવિષ્યમાં મહેમાનને ખવડાવીને ખુશ કરવામાં કામ આવે તેવી છે. (આજે તો હવે બહુ મોડું પણ થઈ ગયું છે. જોકે, ગુજરાતી વાનગીઓનો ચસકો લાગતાં મહેમાન ફરી પધારશે જ એની મને સો ટકા ખાતરી છે.)

સૌ પ્રથમ તો આપણે ખાસ એવી સામગ્રીઓ એકઠી કરશું જેના નામમાં, ‘ઈંગ’, ‘આંગ’, ‘ઓંગ’ જેવા શબ્દો આવતા હોય. ધારો કે, એ સામગ્રીઓ ના મળે તો ભારતીય શબ્દોનું ચીનીકરણ કરીને ચલાવી લઈશું. જોકે, આપણે ત્યાં રોજના વપરાશમાં આપણે હિંગ અને શીંગ વાપરીએ જ છીએ. ભાંગ યાદ આવી પણ એ ના અપાય–ગુજરાતમાં ના ચાલે ! વળી ભાંગ પીને કોઈ ભાંગરો વટાયો તો ? માંડી વાળ્યું. એટલે હવે આપણાં લારી કલ્ચરને લીધે દેશના ખૂણે ખૂણે પહોંચેલી ચાઈનીઝ કમ ભારતીય કે ભારતીય કમ ચાઈનીઝ જે કહો તે, એવી ચટપટી વાનગીઓમાંથી પ્રેરણા લઈને મેં થોડી વાનગીઓ તૈયાર કરી છે, નોંધી લેશો. એ જોવાનું છે કે, બન્ને દેશોની વાનગીઓમાં વપરાતી સામગ્રીઓમાં કેટલીક સામ્યતા છે ! મીઠું, મરચું, તેલ, કાંદા, લસણ, ગાજર, કેપ્સીકમ–જે ઘોલર મરચાં કે ભુંગળ મરચાં તરીકે ઓળખાય છે–કોબી ને ભાત ! આપણે રોટલી–રોટલા કે ભાખરી ખાઈએ ને એ લોકો મેંદાના લોટની સેવ પાડવામાં ને પછી એને સૂકવીને, બાફીને કે તળીને ખાવાની મહેનત કરીને મરવામાં માને છે ! જોકે, સેવ એ લોકો તૈયાર લાવે છે પણ બાફવાની તો ખરી જ.

આપણા મહેમાન તો ચીન દેશના વડા હોવાથી ખરેખર તો એમને, એમનાં ભાવતાં ભોજન જમાડવા જોઈતાં હતાં. કેમ, આપણાં ઘરે કોઈ મહેમાન આવે તો આપણે એમને ધ્યાનમાં રાખીને જ બધી વાનગીઓ નક્કી કરતાં હોઈએ છીએ ને ? એમને એવી વાનગીઓ ખવડાવવાની હતી કે, અહીંની ચાઈનીઝ લારીવાળાઓને એ લોકો ત્યાં બોલાવી લે. જ્યારે આપણે તો સંપૂર્ણ ભારતીય અને તે પણ ગુજરાતી અને તેમાં પણ પાછું શુધ્ધ શાકાહારી ભોજન જમાડ્યું ! બિચારા મહેમાનો તો પહેલાં વાનગીનું નામ જાણવામાં, પછી સુગંધ લઈને વિચારમાં પડવામાં અને પછી ગભરાઈને ચાખવામાં જ મૂંઝાયા હશે. જેમતેમ બધી વાતોનો મેળ પડી રહ્યો હશે ત્યારે કઈ વાનગી ઓછી ભાવી ને કઈ વાનગી વધારે ભાવી તે યાદ રાખવામાં નક્કી ગૂંચવાયા જ હશે.

ભલે ભોજનના લિસ્ટમાં ખમણ ઢોકળાં રાખ્યાં, કોઈ વાંધો નહીં. હવે એની સાથે ઝીણી સેવને બદલે બારીક, તળેલી નૂડલ્સ જો પીરસી હોત તો ? હોંશે હોંશે જિનભાઈ (શી છે પણ આપણે તો ભાઈ જ કહીશું, કારણકે ‘હિન્દી ચીની ભાઈ ભાઈ’.) એને ચીની વાનગી સમજીને આરોગી જાત કે નહીં ? બીજી વાર ‘ખમંગ ઢોંગકળા’ના નામે ખમણ મૂકી દેવાના. એમ તો, વાનગીઓનું લિસ્ટ તો સો...ની પાસે પહોંચતું હતું પણ આપણે એમાંથી બહુ થોડીનો જ ઉલ્લેખ કરશું કારણકે આ લેખ છે, વાનગીનું પુસ્તક નહીં. સાંભળ્યું છે કે ભોજનમાં પાતરાં હતાં. બહુ સરસ ને સ્વાદિષ્ટ વાનગી છે પણ જો એને મેંદામાં બોળીને, તળીને પીરસ્યાં હોત તો ? એમના ચાઈનીઝ સ્પ્રિંગ રોલની લાઈનમાં આપણાં પાતરાં ગોઠવાઈ જાત કે નહીં ? નામ તો ‘પાતરાં સ્પ્રિંગ રોલ’ જ રખાય ને ? ખેર, થેપલાં ખવડાવ્યાં ! થેપલાં તો ચા સાથે જામે કે પછી નાસ્તામાં અથાણાં સાથે ખવાય. જમવામાં થેપલાં મૂકીને ગરબડ કરી નાંખી ને ? એના કરતાં ડબ્બામાં થોડાં થેપલાં બાંધી આપ્યાં હોત તો ? થેપલાંની મોટી ઈન્ડસ્ટ્રીનો કરાર થઈ જાત કે નહીં ?

શાકમાં તો વેંગણનું ભરથું કે ભડથું ! આટલા બધા મસાલા એ લોકો ખાતાં નથી એ આપણે પહેલેથી જાણી લેવાનું હતું. જો વેંગણનું ભડથું કરવાને બદલે વેંગણને માછલીના આકારમાં કાપીને, મસાલાવાળું કરીને  પીરસ્યું હોત તો, સો ટકા આપણે ત્યાં વેંગણના ભડથાનો પ્લાન્ટ નંખાઈ જ જાત ! ભલે માંસાહારી વાનગીઓ ન પીરસાઈ, કોઈ વાંધો નહીં. બધા ગુજરાતીઓ પણ બધી વાનગીઓ જાણીને ખુશ થયાં હશે કે, આપણી વાનગીઓને આખી દુનિયામાં મશહૂર કરવામાં આવી. મારે ફક્ત એટલું જ કહેવાનું છે કે, આ જ બધી વાનગીઓને થો...ડો ચાઈનીઝ ટચ આપીને બનાવી હોત તો ? શાકાહારી વાનગીઓને પણ માંસાહારી વાનગીઓ જેવો દેખાવ કે સ્વાદ આપીને બનાવાઈ હોત તો, પાતરાંના પાતરાં ને રોલના રોલ ! ભડથુંનું ભડથું ને ‘ઈન્ડિયન બ્રિંજલ કરી’ની કરી !


હવે તમને ખ્યાલ આવી ગયો હશે કે, ભલે કઢી પરસાય કે રોટલા–ભાખરી મુકાય ને સાથે ભલે સેવ ટામેટાનું શાક હોય પણ જરાક ચાઈનીઝ ટચ જરુરી છે. તો જ એ લોકો વાનગીને ટચ કરે નહીં તો જોઈને મોં ફેરવી લે ! જો મહેમાન કદાચ ખરાબ ન લાગે એવું બતાવવા માંગતાં હોય તો જરા હસીને ના કહી દે. હવે આપણા દેશને આવો બધો બગાડ શોભા ન આપે એટલે ભવિષ્યમાં પણ આ બધા મહેમાનો માટે ભોજન સમારંભો યોજાય ત્યારે આ બધી બાબતોનું ધ્યાન રખાશે એવી આશા રાખીએ તો ખોટું નહીં. (આ બધું લખાઈ ગયા પછી વિચાર આવ્યો કે, ડિનરમાં ચુસ્ત શાકાહારી ભોજન રાખવાનો આગ્રહ કેમ રખાયો ? આપણા દેશના સર્વોચ્ચ વડાને, પ્રધાનમંત્રીને જ્યારે એ લોકો ફક્ત ચા પીવા માટે ઘુંટણિયે પાડી શકે તો પછી.....)