તમારો છૂંદો થઈ ગયો ?

                            

ઉનાળાની કાળઝાળ ગરમીમાં શાતાદાયક વસ્તુઓની યાદીમાં હું હંમેશ અમુક પ્રશ્નો પણ સામેલ કરું છું. જે પ્રશ્નો પૂછવાથી મનને શાંતિ મળે ને અનેરો આનંદ મળે, તે પ્રશ્નો વર્ષોથી સ્ત્રીઓ એકબીજીને પૂછતી રહે છે ને પૂછતી રહેશે. આનંદ ચીજ જ એવી છે કે, એક વાર મેળવીને બેસી ન રહેવાય. વારંવાર મેળવવો ને આપવો ગમે એવો આનંદ હું પણ આ ઋતુમાં મેળવી જ લઉં છું. પાછો એ મોકો હાથમાંથી સરી જશે તો ? ઠેઠ વરસ પછી જ હાથમાં આવશે ને ? એટલે સ્તો, યાદ કરી– કરીને હું બધી લાગતી–વળગતીઓને પૂછવા માંડું,

‘તમારો છૂંદો થઈ ગયો ?’ મારા પ્રશ્નનો અર્થ સમજ્યા વગર એ તો કેરીના છૂંદા પર તૂટી પડે.

‘ના રે.... ! અત્યારમાં ક્યાંથી ?’

‘તો પછી... તમારી કટકી થઈ ગઈ ?’

‘ના રે ના ! હજી તો બજારમાં સસ્તી ને સારી કેરી જ નથી આવી બોલો. ક્યારે થશે મારો છૂંદો ને કટકી ?’

હવે જેને પોતાનો જ છૂંદો ને કટકી કરવાના અભરખા હોય, શોખ હોય તેને કોણ રોકી શકે ?

મેં તો જોયું છે કે, ઘણી સ્ત્રીઓનું તો અથાણું પણ બૌ સરસ થાય ! જાતજાતની મસાલેદાર ચટણી તો એમની જ ! કેટલી હડિયાપાટી કરીને, ભેજાનું દહીં કરીને અને ટાંટિયાની કઢી કરીને આખરે તો સ્ત્રીઓ પોતાનો જ છૂંદો ને પોતાની જ કટકી–કટકી કરી નાંખે છે આ સીઝનમાં ! આપણી ગુજરાતી ભાષા ગમવાનું એક મુખ્ય કારણ આ પણ ખરું. મોટે ભાગની વાતો અધ્યાહારમાં જ ચાલે.

‘તમારી સીઝન ભરાઈ ગઈ ?’ આ પ્રશ્ન ફક્ત ને ફક્ત ગુજરાતીઓમાં જ અને તે પણ સ્ત્રીઓમાં જ પુછાય છે અને એનો અર્થ પણ સ્ત્રીઓ જ સારી રીતે સમજે છે બોલો !

આ એક જ વાક્યમાં કેટલા બધા સવાલો છુપાયેલા છે !

‘તમારા ઘરમાં વરસના ઘઉં, ચોખા, દાળ, કઠોળ, મસાલા વગેરે સાફ થઈને ભરાઈ ગયા ?’

‘ધાણાજીરુ, હળદર, મરચાં વગેરે મસાલા તૈયાર લીધા ?’

‘બહાર દળાવ્યા તો કોને ત્યાં ને કેટલામાં ને કેવા દળ્યા ?’

‘જો મસાલા ઘેર દળ્યા તો કોણે મદદ કરી ? શેમાં દળ્યા ? (અને મુખ્ય સવાલ તો ખરો જ– ‘તમારે ત્યાં કામવાળી આ બધા મસાલા કરવા લાગે ? વધારાના પૈસા આપવા પડે ?’)

જ્યાં કામવાળીની મહેર હોય અને મહોર હોય ત્યાં આ સીઝનમાં ઘરની બહાર એટલે કે, બારણે લીંબું–મરચાં ટાંગવાં અનિવાર્ય બને છે.

સ્ત્રીઓને રસોડાની રાણી અમસ્તી નથી કહી. એ કેટલા જુદા જુદા સ્વરુપે ભોજનમાં પ્રગટ થતી રહે છે તે જુઓ. દુ:ખની વાત એ છે કે, આ બધું જ, બે જ મહિનામાં અને પાછી માથાફાડ ગરમીમાં જ કરવું પડે છે. ભલે પછી આખા વરસની નિરાંત હોય પણ કરવાનું તો શેકાતાં શેકાતાં જ ને ? પરસેવે રેબઝેબ થઈને જ ને ? ચામડી તતડાવીને જ ને ?

સ્ત્રીઓનાં પાપડ–પાપડી થાય, એમની વેફર્સ– કાતરી પડે, એમની છીણ થાય, એમની ચકરી પણ થાય અને એમની વડી પણ મુકાય ! એમની સેવ પણ પડી જાય અને આ બધું થતાં થતાં તો એમનો ડુચો પણ નીકળી જાય.

આ દરમિયાન બાકી હોય તે, કેરીની સીઝન તો ચાલુ જ હોય એટલે છૂંદા ને કટકીમાંથી પરવારેલી સ્ત્રીઓના મુરબ્બા થવા માંડે, એમનો (કસ કે) રસ તો રોજ જ નીકળે અને પછી તબડી તબડીને જૅમ પણ બની જાય !

આ બધું ખાવાના ચટાકા રાખનાર પુરુષોમાંથી કોણ જાણે કેટલા પોતાના ઘરમાં થોડી ઘણી પણ મદદ કરતા હશે ! નહીં જ કરતા હોય એ આપણે સૌ ખાતરીથી કહી શકીએ.

કોઈ દિવસ પુરુષોને આપણે આવા સવાલો કરતા સાંભળ્યા કે,

‘તમારો છૂંદો થઈ ગયો ?’

‘તમારી કટકી થઈ ગઈ ?’

‘તમારી સીઝન ભરાઈ ગઈ ?’

‘તમારા મસાલા ભરાઈ ગયા ’ નહીં જ વળી.

કદાચ કોઈક સ્ત્રીનું નસીબ જોર કરતું હોય અને જો થોડી ઘણી પણ મદદ એને આ સવાલોના જવાબ રુપે મળી જાય તો એ તો એમ જ કહેતી થઈ જશે ને કે,

‘તમારા ભાઈનો છૂંદો થઈ ગયો.....’