અમારો ગંગારામ

એમ તો અમારો ગંગારામ મુંબઈના બીજા સખારામ, ગંગારામ કે શંકર, મહાદેવ જેવો જ. ઘરમાં હોય ત્યારે ટી–શર્ટ ને હાફ પૅંટમાં હોય અને ઘરની બહાર નીકળે એટલે ફુલસ્લીવ શર્ટ અને ફુલ પૅંટમાં આવી જાય. તબિયતે હટ્ટોકટ્ટો તો ન કહેવાય પણ સુકલકડી પણ ન કહેવાય તેવો. એ ભાગ્યે જ માંદો પડે એમ કહેવા કરતાં એવું કહેવું વધારે સારું કે, અમે એને માંદો પડવા જ નથી દેતાં ! તમારા માનવામાં નથી આવતું ? જુઓ, કઈ રીતે.

ગઈ કાલે જ ગંગારામે ઘરમાં દાખલ થતાંની વારમાં જ છીંક ખાધી. એની એક જ છીંકથી ઘરમાં હાજર સૌના કાન ઊંચા થઈ ગયા ! ‘ગંગારા.....મ ! શું ખાધું કાલે ?’

‘કંઈ નહીં, તમે આપેલું તે જ.’

‘તો પછી શરદી કેમ થઈ ગઈ ?’

‘એ તો જરા વરસાદમાં ભીંજાઈ ગયેલો.’

‘હજાર વાર કહ્યું છે, છત્રી લઈ જતાં શું થાય છે? ચાલ હવે, મસાલાવાળી ચા બનાવી દઉં છું. પીને પછી કામ કર. ને જો, ચા સાથે આ ગોળી ભૂલ્યા વગર લઈ લેજે. આજનો દિવસ કપડાં પલાળવાનું માંડી વાળજે. હું મશીનમાં નાંખી દઈશ.’

ગંગારામની બીજી છીંકે, ઘરના બીજા સભ્યે કેસ હાથમાં લીધો.

‘આ લે ગંગારામ, આ સૂંઠની ગોળી ગળી જા ને આ તારું, સૂંઠ નાંખીને ઉકાળેલું પાણી. કલાકે કલાકે આ જ પાણી પીતો રહેજે. જો તારી શરદી આમ છૂ થઈ જશે.’ (પણ હજી મને શરદી તો થવા દો!)

ગંગારામની ત્રીજી છીંકે, ઘરનું ત્રીજું સદસ્ય કૂદી પડ્યું.

‘આ બધાથી ક્યારે તારી શરદી સારી થવાની ? લે આ બામ નાક પર, નાકમાં, ગળા પર(ને ગળામાં !) હમણાં જ લગાવી દે. ગૅસ પર મેં ગરમ પાણી પણ મૂક્યું છે, પછી માથે કપડું ઢાંકીને વરાળ લઈ લેજે. શરદી શું શરદીનો બાપ પણ નહીં આવે જોઈ લેજે.’ ગંગારામને નાકમાં સળવળાટ જેવું લાગ્યું પણ એણે નાકને ચીમટો ભરી લીધો.

પછી તો,આખો દિવસ ગંગારામને છીંક આવવાની જ સૌએ રાહ જોયા કરી ! હજી કોઈ પ્રયોગ બાકી હોય કે યાદ હોય તો અજમાવી જોવાય, બીજું કંઈ નહીં. પણ સાંજ સુધીમાં સૌના સારા નસીબે ગંગારામની શરદી તો છૂ થઈ ગઈ ! (કારણ તો બીજું કંઈ નહીં પણ, દર વખતે છીંક આવવા પહેલાં જ ગંગારામ જોરમાં નાક દબાવી દેતો. (પોતાનું !)

હવે આ ગંગારામની, દિવાળીના દિવસોમાં કેવી કાળજી રખાતી હશે ?

‘ગંગારામ....આપણે દિવાળીનું કામ ક્યારથી શરૂ કરીએ? તને ફાવે એ દિવસથી કરવા માંડીએ.’ (કાયમ પણ તું જ હોય છે ને દિવાળીમાં પણ તું જ બૉસ છે એટલે આમાં મારી મરજી ક્યાં ચાલે ?)

‘બેન, બે–ત્રણ દિવસ હું જરા મારે ગામ જઈ આવું પછી કરીએ.’ ( હાય હાય ! કામના ટાઈમે જ તને ગામ જવાનું સૂઝ્યું ? પહેલેથી કહેવા માંડેલું કે, આ વખતે દિવાળીનું કામ વહેલા કરી નાંખવાનું છે. પણ તને તો દર વખતે ઘરણ વખતે જ સાપ કાઢવાની ટેવ પડી ગયેલી તે એમ થોડી જાય ? હવે આવી રહ્યો તું !)

‘ચાલશે. જોજે હં પછી, ત્રણના તેર નહીં કરતો, દિવાળી તો આ આવી ગઈ જાણે.’

(મરી ગ્યો કામના ટાઈમે જ બેસી પડ્યો. હવે છેલ્લી ઘડીએ કોણ મળવાનું?)

‘બેન, જરા બે હજાર રૂપિયા આપજો ને. ઘરનાં લોકો માટે દિવાળીનું કંઈ લઈ જાઉં.’ (એ તો હું જાણતી જ હતી. મોકાનો ફાયદો તું નહીં ઉઠાવે તો કોણ ઉઠાવશે ? લે ભાઈ લે.)

‘આ લે બે હજાર ને મારા તરફથી પાંચસો તારા છોકરાંઓને ફટાકડાના, તારી ભાભી તરફથી સાડી ને હજાર રૂપિયા તારી ઘરવાળીને. એ તો ઘરની સ્ત્રી જ જાણે, ઘરમાં કેટલો ખર્ચો થાય તે. અને તારા સાહેબે બે હજાર આપ્યા છે. દિવાળીમાં બઘાંને મન થાય એ તો. જા હવે, વહેલો જા ને વહેલો આવજે પાછો.’ (તને જવા તો દઉં છું પણ તું આવે તો મારે ચોખ્ખા ઘીનો દીવો આ મોંઘવારીમાં કરવો પડશે. તને નફ્ફટને તો કંઈ પડી જ નથી. તે વગર તું આમ ખરા ટાઈમે અમારું નાક દબાવે ?)

અઠવાડિયું તો જેમતેમ, ભારે ઉચાટમાં નીકળ્યુ. ગંગારામનો મોબાઈલ પણ બંધ ! હવે ? દિવાળીની સાફસફાઈનું શું ? (બધાંને ના પાડેલી, બહુ મોટાભાઈ થઈને બધું લુંટાવવા નહી બેસી જતાં. પણ મારું કોણ સાંભળે ? થઈ રહી હવે સાફસફાઈ! )

અચાનક ઘરમાં ગંગારામની એન્ટ્રી થઈ અને સૌના જીવમાં જીવ આવ્યો.

‘આવી ગયો ભઈલા ? કેમ છે ઘરમાં બધા મજામાં ? હવે આજથી દિવાળીનું કામ શરૂ કરીએ ?’ (તું કહે તો હું તારી આરતીનો થાળ તૈયાર કરું પણ હવે કંઈ બોલતો નહીં. )

‘હા બેન, બે દિવસમાં બધું કામ પતાવી દઈએ. પછી મારા ભાઈ–ભાભી આવવાના છે, દિવાળી કરવા એટલે હું ચાર દિવસ આવવાનો નથી.’

‘દિવાળીમાં પણ રજા?’ (બહુ ફટવી માર્યો છે બધાંએ ભેગાં થઈને. લો હવે ભોગવો. કામના દિવસોમાં ને તહેવારના દિવસોમાં કામ નહીં આવે તે શું કામના ? હવે અમારે શું કરવું ?)

ગંગારામની મહેરબાનીને લીધે અમારે દિવાળીના ચાર દિવસ કશે જતાં રહેવું પડે, નહીં તો અહીં બધું કામ કોણ કરે ?

તમારે ત્યાં ગંગા કે ગંગારામની કહાણીમાં  કંઈ ફેર છે?