પ્રી–મોન્સૂન કામગીરી

પ્રી–મોન્સૂન એટલે કે ચોમાસા પહેલાં અને કામગીરી એટલે નોકરી કે ચાકરી ! મોન્સૂન આવવાના લગભગ મહિના કે બે મહિના પહેલેથી જેના ઢોલ વાગવા માંડે અને ભોળી પ્રજાને જે રીતની બાંયધરી અપાય તે જોઈને તો લાગે કે, જાણે આ કામગીરી કરવાવાળા મોન્સૂનમાં તો પ્રજાને કોઈ તકલીફ પડવા જ નહીં દે ! શહેરના ને દરેક ગામના દરેક રસ્તા ખાડા કે ખાડી વગરના થઈ જશે. કશે ધૂળ નહીં હોય એટલે કાદવ જ નહીં થાય. ફૂટપાથો, રાહદારીઓને ચાલવા માટે ખુલ્લી કરી દેવાશે ને ગરનાળાં મરનાળાં નહીં બને. જૂના મકાનોને નોટિસ અપાશે કે ખાલી કરાવાશે કે પછી સરકારની જેમ ટેકા આપીને મુદત લંબાવાશે. લાઈટ ને ટેલિફોનના વાયરો નહીં કપાય ને જો કપાય તો બીજે દિવસે જાહેરમાં માફી મગાશે અથવા તુરંત જોડાણ માટેની ચોવીસ કલાક કામગીરીની બાંયધરી અપાશે, જેથી પ્રજા એમની બાંય કે કૉલર ના ધરી લે ! એમ તો આ બધી સેવાઓનું લિસ્ટ લાંબું થાય એમ છે; કારણકે પ્રજાની, કામ કરતી સરકાર પાસેથી ઘણી અપેક્ષાઓ હોય છે અને તે ઘટવાને બદલે વધતી જ રહે છે.

પ્રી–મોન્સૂન કામગીરીનાં આશ્વાસનો વાંચીને તો એમ જ થાય કે, આ ચોમાસામાં તો વરસાદને ભલે ને પડવું હોય તેટલો પડે, આપણે તો આપણી મેળે આરામથી જ પણ સમયસર ઘરેથી નીકળવાના ને આરામથી ઘરે પહોંચવાના. ટ્રાફિક તો કશે અટકવાનો નહીં ને બસ કે ટ્રેન તો મોડી પડવાની નહીં એટલે આપણે ચૂકવાનાં જ નહીં. કાદવમાં તો દર વરસની જેમ આપણે લપસવાનાં નહીં ને ખાડામાં પણ દર વરસની જેમ પડવાનાં નહીં ! કેટલું બધું ટેન્શન ઓછું ? ટેન્શન ફ્રી રહેવાને લીધે ઘરમાં કેટલી શાંતિ ? ઘરમાં અડધા ઉપરની કચકચ તો વહેલા થયાં ને મોડાં પડ્યાંની ને કપડાં ગંદાં થયાં કે કાદવના ડાઘા ન નીકળવાની જ હોય ને ? આહાહા ! દરેક ઘરની ખુશીનું કારણ પછી તો આ પ્રી–મોન્સૂન કામગીરી જ બની રહે ને ?

જોકે, આ લોકોની આટલી સુંદર ને વ્યવસ્થિત કામગીરીની બહુ જ અવળી અસર અમુક ધંધાવાળાને પડવાની ખરી ! પણ તેમાં કોઈ કે આપણે શું કરી શકીએ ? લોકોનું હિત જોવા જાય કે અમુક ગણેલીગાંઠેલી કંપનીઓનું હિત જોવા જાય ? આ લોકોની કામગીરીને કારણે સાબુ ને ડિટરજન્ટ કંપનીવાળા તો વગર સાબુએ ધોવાઈ જ જાય ને ? જાહેરખબરોમાં સતત કાદવવાળા કપડાં બતાવી બતાવીને, સાબુ ને પાઉડર વેચવાવાળા શું કરી શકે જ્યાં કોઈનાં કપડાં જ ગંદાં ન થયાં હોય ? કોઈની ગાડી કે સ્કૂટર પણ કાદવમાં કે ખાડામાં નહીં ફસાય એટલે પેલી સુષમા ને રેખા કે જયા ને મમતા શું કરશે ? નવરી જ પડી જશે ને બિચારીઓ ? સાબુની વિશ્વસનીયતા પછી લોકોના દિલોમાં જગવવાના કોઈ નવા જ ઉપાયો એમણે વિચારવા પડશે.

ચોમાસા પહેલેથી જ જો આટલી બધી તકેદારી રખાશે તો પછી ચોમાસાનું મહત્વ નહીં ઘટી જાય ? શું ગંદાં, પાણી વગરના ખાડાને અભાવે કોઈને ચોમાસામાં મચ્છર નહીં કરડે ? લારી–ગલ્લાનું આરોગ્યપ્રદ ખાવાનું ખાઈને કે જાહેર નળોનું સ્વચ્છ પાણી પીને કોઈ માંદું નહીં પડે ? તો તો પછી મોટી મુસીબત થવાની. ચોમાસામાં શહેરનાં ને ગામોનાં, દર્દીઓથી ઉભરાતાં દવાખાનાં કે આરોગ્યધામો કે હૉસ્પિટલોનું પછી કોણ બેલી ? જ્યાં કશે પણ માખી કે મચ્છર જ નહીં હોય તો દવાની દુકાનોવાળા નવરા બેઠાં કોને મારશે ? હાડવૈદો કોનાં હાડકાં જોડશે કે બેસાડશે ? શું ફક્ત સ્વચ્છતા જ આટલા બધા લોકોના પેટ પર લાત મારશે ?

પ્રી–મોન્સૂન કામગીરીનાં આશ્વાસનો કે ભ્રામક અહેવાલો વાંચીને બહુ ખુશ થવા જેવું નથી. કારણકે પહેલા જ વરસાદમાં એટલી તાકાત રહેલી છે કે, ભલભલા લોકોની પોલ એ ખોલી શકે. એક જ સપાટે બધાં ગપ્પાંબાજોને ઉઘાડાં કરી દેવાની ને શરમથી લથબથ કરી દેવાની તાકાત પહેલા વરસાદમાં છે. ન માનતાં હો તો શહેરમાં કે ગામમાં એક જ ચક્કર મારી આવો. મચ્છરનાં ઢીમા વગર કે કાદવના છાંટા વગર જો પાછા ફર્યાં તો આખું ચોમાસું તમે એવા જ રહેવાના.

પેલા દાવા કરવાવાળાઓ તરફથી કેટલાક ખાનગી સવાલો ને જવાબો જાણવા મળ્યા છે.

‘મિ. ફલાણા, ફલાણા ને ફલાણા.. મારી કૅબિનમાં આવજો તો જરા. અર્જન્ટ મિટિંગ છે. વહેલા આવજો.’

‘જી સાહેબ.’

‘આપણે તો ખાળે ડૂચા મારેલા ને ?તો પછી કેમ બધે પાણી પાણી થઈ ગયું ?’

‘સાહેબ, એ તો એવું છે ને કે..ખાળે ડૂચા મારવામાં કોઈએ દરવાજા મોકળા કરી દીધેલા તે કોઈના ધ્યાનમાં જ નહીં.’

‘હવે શું કરશું ?’

‘સાહેબ, હવે દરવાજા બંધ કરીને ખાળાના ડૂચા કઢાવી લઈશું.’

હેલ્થ ડિપાર્ટમેન્ટમાં પણ ધમાલ થઈ જાય.

‘આખા શહેરમાં મચ્છર મારવાની દવા છંટાવેલી તોય મેલેરિયાના કેસ કેમ એકદમ વધી ગયા ?’

‘સાહેબ, પહેલા વરસાદમાં જ બધી દવા ધોવાઈ ગઈ ને મચ્છરો તો તમે જાણો છો કે, કેટલા અડિયલ હોય છે ! (અમારા જેવા જ.) આજકાલ તો ભેળસેળવાળી દવાનેય નથી ગાંઠતાં તો...’

પેલી બાજુ, ફૂટપાથ ખાલી કરાવવાના મામલે ગરમાગરમી.

‘આ ફેરિયાઓ કેમ હજી અહીં જ ગોઠવાયા છે ? તેમને એક વાર કહે તે સમજાતું નથી ?’

‘સાહેબ, જુઓ તો. ફૂટપાથો તો ખાલી જ છે. એ તો રસ્તા પહોળા કર્યા છે તે, રસ્તાને કિનારે એ લોકોને બેસવાની છૂટ આપી છે.’

જોયું ? આપણે તો મોન્સૂન કે પ્રી–મોન્સૂન બધું સરખું જ. જેમ રાજ ચાલે એમ ચાલવા દો. ચોમાસામાં લોકોને સમય પસાર કરવા માટે કે જાતજાતની વાર્તા કરવા માટે પણ કંઈક મસાલેદાર જોઈશે તો ખરું ને ? રોજ જ એકસરખી વાતોમાં શી મજા પણ રહે પછી ? હજી તો ચોમાસું આવીને બેઠું છે, એ નિરાંતે બેસે ને વાજતેગાજતે ઊઠે ત્યાં સુધીમાં તો કંઈ કેટલીય કથાઓ રચાશે ને વરસોવરસ કહેવાતી રહેશે. એ બધી મહેરબાની તો આખરે પેલા પ્રી મોન્સૂનની કામગીરીના દાવાઓની જ ને ?

તમારા મોબાઈલનું બિલ કેટલું આવે ?

‘તમારા મોબાઈલનું બિલ કેટલું આવે ?’

‘સૉરી હોં, મને તો કંપનીમાંથી દર મહિને, મોબાઈલ પર વાત કરવાના એ લોકો હજાર રૂપિયા સામેથી આપે છે, એટલે આપણે તો બિલની ચિંતા નથી. તમારે કેટલું બિલ આવે ?’

‘નસીબદાર છો તમે. મારા ફોનનું બિલ તો મહિને માંડ બસો રૂપિયા આવે છે પણ મારા દીકરાના બે હજાર, દીકરીના બે હજાર ને વાઈફના ત્રણ જહાર રૂપિયા દર મહિને ભરીને મને થયું કે, આ બીજા બધાના મોબાઈલના બિલ કેટલા આવતા હશે ?’

‘સાત હજાર રૂપિયા ? તે પણ ખાલી વાત કરવાના ? તે આ લોકોનો શાનો બિઝનેસ છે ?’

‘બિઝનેસ ? બિઝનેસ વળી શાનો ? સવારથી તે અધરાત–મધરાત સુધી બસ આ બિઝનેસ ચાલે છે ! ‘તું ક્યાં છે ?’ ને ‘હું ક્યાં છું ?’ અરે ભઈ, ઘરમાં કે બહાર જ હોવાના ને ? બીજે ક્યાં હોવાના ? પણ નહીં, ‘આ જરા વાર પહેલાં ખુરશી પર હતાં તે હવે ખાટલામાં પડ્યાં. ઓટલા પર હતાં તે ગૅલેરીમાં આવ્યાં ને જમણો પગ વાળીને બેઠેલાં તે લાંબો કરીને હવે ડાબો પગ વાળ્યો’ આવું બધું સાંભળવું ને કહેવું હોય ! મારા તો હાથમાંની ચળને હું જેમતેમ શાંત કરું. ખોટા પૈસા જાય ત્યારે પણ હાથમાં ચળ આવે કે ? કોણ જાણે.

આ સવાલ જુઓ. ‘તું શું કરે છે ?’ ને ‘હું શું કરું છું ?’ ચોવીસ કલાકમાં જો પચાસ વાર ફોન કરે તો પચાસ વખત પૂછે કે, ‘શું કરે છે ?’ ને જવાબમાં શું હોય ? ‘કંઈ નહીં બસ, આ તારી સાથે વાત કરું છું ને ગેલેરીમાં ઊભા ઊભા ચા પીઉં છું. સીસ્ટર ? એ એની ફ્રેન્ડ સાથે ફોન પર બીઝી છે, એઝ યુઝ્વલ.’ અરે, જવાબમાંય કોઈ વિવિધતા કે કોઈ ચબરાકિયાં નહીં. એવું તો કહેવાય ને કે, ‘મારી પાસે તો ટાઈમ નથી પણ તારા માટે આકાશના તારાનો ઓર્ડર આપ્યો છે. આવે એટલે તને ફોન કરું.’ અથવા તો, ‘નાકા પરની હૉટેલમાંથી વહી આવતી સુગંધમાંથી ઈડલી ને સાંભારની સુગંધને જુદી તારવવાની કોશિશ કરું છું.’ સાવ બોરિંગ વાતો કરે ને તોય, આખો દિવસ ફોનમાં માથું નાંખીને ધુણ્યા કરે. આમાંથી કોઈ આજ સુધી બોલ્યું કે, ‘અરે જવા દે ને. બાપના પૈસા બગાડું છું.’ કે પછી, ‘હું શું કરું છું ? ટાઈમ જ બગાડું છું ને ?’ ને મારી વાઈફ પાસે શું આશા રાખવાની ? ‘જ્યાં સુધી વર બિચારો કમાય છે ને બબડતાં બબડતાં આપે છે, ત્યાં સુધી ખર્ચો. કાલની વાત કાલે.’  ના, હરામ બરાબર જો કોઈ બોલે તો. હું બેઠો છું ત્યાં સુધી કોઈ બોલશે પણ નહીં.

સવાલો પણ પાછા કેવા વાહિયાત હોય ? ‘તમે શું ખાધું ? શું જમ્યા ?’ અરે ! ખાવામાં રોજ રોજ શું પકવાન હોય ? ધારો કે, હોય તોય પૂછનારને જીવ બાળવા સિવાય કોઈ કામ ના રહે ને ? તો પછી કેમ પૂછવાનું ? કામની વાત કરીને ફોન ઝટ પતાવો ને, અહીં મારા માથેથી વાળના ગુચ્છેગુચ્છા સાફ થવા માંડ્યા તે કોઈને નથી દેખાતું ? પાછાં બધાં મને જ સલાહ આપે કે, ચિંતા ઓછી કરો ! અરે શું ચિંતા ઓછી કરે ? તમે લોકો બિલમાં કાપ મૂકો ને. આખો દિવસ બધાને ફોન પર વાતો કરતાં જોઈને મને લાગે છે કે, કાં તો હું ગાંડો થઈ જઈશ, કાં તો બહેરો થઈ જઈશ. મારી સામે જોવાની કે મારી વાત સાંભળવાની તો કોઈને ફુરસદ જ નથી ! એક કપ ચા પીવી હોય તોય, ચાલુ ફોને બધાં એકબીજા તરફ ઈશારો કરી દે. એમાં છેલ્લો ઈશારો મારા તરફ થાય એટલે પછી જાતે જ ચા મૂકીને પી લઉં. હવે તો રાંધતાં પણ શીખી જવું પડશે એવું લાગે છે. એય બધાં પોતાનામાં મસ્ત !

આમાં કોઈ વાર કામના ફોન આવે તો કોને કે’વાનું ? વળી, એ લોકોના ફોન બીઝી હોય તો મારા પર ફોન આવે, ‘અંકલ, ક્યાં છો ? ઘરે છો ? શું કરો છો ?’ મારું માથું ધમધમ થવા માંડે ને બીપી તો હાઈએસ્ટ પોઈન્ટ પર પહોંચવાની તૈયારી કરવા માંડે. દીકરા, જેનું કામ હોય તેનો મેસેજ આપીને ફોન મૂક નહીં તો, મારો નંબર તને કાયમ માટે યાદ રહી જાય એવી ચોપડાવી દઈશ. આ મોબાઈલના ત્રાસે તો મારું જીવન નરક થઈ ગયું છે. તમે પૂછ્યું તો આજે આટલું બોલ્યો, બાકી મારું તો ઘરમાં બોલવાનું જ બંધ થઈ ગયું છે. કોઈ મને સાંભળે તો બોલું ને ?

‘કઈ મૂવી જોઈ ?’ સવાલ પર તો આખી ને આખી ફિલ્મની સ્ટોરી ને તેનો રિવ્યૂ કલાક સુધી ચાલે, જેની એક બીજી ફિલ્મ ઊતરી જાય. મારે કોઈ ફિલ્મને મારી રીતે માણવી હોય તે તો બાજુ પર રહી જાય ને દિમાગમાં પેલા લોકોના રિવ્યૂ જ ઠોકાયા કરે. તમને થશે કે, એવા સમયે મારે ઘરની બહાર નીકળી જવું જોઈએ. એનો અર્થ એ થાય કે, મારે વહેલી સવારથી ઘરની બહાર નીકળી જવું ને મોડી રાત સુધી ઘરની બહાર ઓટલા પર જ સૂઈ રહેવું ! કોણ, ક્યારે, કોની સાથે ને કોની વાત ફોન પર કરતું હોય તે મને કેવી રીતે ખબર પડે ? આજકાલ તો હું બહાવરાની જેમ ઘરમાં ને ઘરની બહાર ફર્યા કરું છું. તદ્દન દિશાહીન. શું ખાઉં છું ને શું પીઉં શું, ક્યાં જાઉં છું ને શું કરું છું તેની મને જ નથી ખબર રહેતી. જ્યાં જાઉં ત્યાં બધે બસ, મોબાઈલ–મોબાઈલ ને મોબાઈલ જ દેખાય ને વાતો–વાતો ને બસ વાતો જ સંભળાય ! આજે તમે મારી વાત આટલી શાંતિથી સાંભળી તો મને લાગ્યું કે , જાણે મોબાઈલની મારી બધી ફરિયાદોની સાથે મારા બધા દુ:ખો પણ દૂર થઈ ગયા. આવતે મહિને હું ફરી તમને ફોન કરીશ, એ જણાવવા કે, હું ક્યાં છું ને હું શું કરું છું ? મેં શું ખાધું ને કાલે ટીવી પર મેં કોનો ઈન્ટરવ્યૂ જોયો ! થૅંક્સ દોસ્ત.’